Lip Bumper – aparat ortodontyczny, którego pewne jeszcze nie znacie

Lip Bumper to aparat ortodontyczny o dość prostej budowie. Jest to po prostu gruby, specjalnie dogięty drut, który zakładany jest w przedsionku jamy ustnej, między zębami, a policzkiem i wargami. Służy do rozbudowy górnego i dolnego łuku zębowego. Co najmniej z kilku powodów warto przyjrzeć mu się bliżej. Dr Kamila Wasiluk, ortodontka z warszawskiego Centrum Medycyny Nowoczesnej Triclinium i autorka bloga mamaortodonta.pl, tłumaczy, na czym polega tajemnica jego działania.

Wśród pacjentów Lip Bumper nie jest dość popularnym aparatem. – Z reguły są dość zdziwieni, gdy pokazuję im ten kawałek drutu i wyjaśniam jak działa –  tłumaczy dr Kamila Wasiluk. Aparat jest mocowany do pierścieni na zębach trzonowych i przebiega w przedsionku jamy ustnej, tj. między wargami i policzkami, a zębami, dlatego jest on prawie niewidoczny dla otoczenia. Po bokach ma dogięte specjalne pętle, które umożliwiają jego odpowiednią aktywację.

Tajniki techniki CAD

Choć w ortodoncji  Lip Bumper  jest  znany  od dawna, to jednocześnie nie jest zbyt popularny. Jest on  istotnym elementem techniki CAD (Coordinated Arch Development – Wielokierunkowa Jednoczesna Rozbudowa Łuków Zębowych). Leczenie wad zgryzu tą metodą pozwala ustawić zęby w przestrzeni neutralnej, tzn. takiej, gdzie siły mięśni języka, warg i policzków równoważą się. Jest to najbardziej optymalna i naturalna dla zębów przestrzeń.

Metoda CAD ma wiele zalet. W znaczny sposób ogranicza potrzebę usuwania zdrowych zębów ze względów ortodontycznych, a efekty leczenia są bardziej naturalne i stabilne, co oznacza mniejsze ryzyko nawrotu wady po zdjęciu aparatu. Leczenie przebiega przy użyciu niewielkich, przyjaznych biologicznie sił, wykorzystując różne specjalnie do tego przeznaczone aparaty. Jednym z nich jest właśnie Lip Bumper.

Jak działa  Lip Bumper?

Głównym celem stosowania tego aparatu jest rozbudowa łuków zębowych. – Wiele aparatów ortodontycznych działających w celu rozbudowy łuku zapewnia jedynie ekspansję, czyli poszerzenie na boki poprzez przyłożenie sił bezpośrednio do bocznych zębów – tłumaczy specjalistka Triclinium. –  Lip Bumper działa inaczej – umieszczenie aparatu w przedsionku jamy ustnej sprawia, że wpływa on na modyfikację funkcji mięśni warg, policzków i języka. Poprzez odsunięcie Lip Bumper’em mięśni policzków i warg od zębów, wykorzystujemy dominującą siłę z języka, która pomaga rozbudowywać łuk zębowy – inaczej mówiąc zwiększać jego obwód. W leczeniu wykorzystujemy naturalne siły pochodzące z własnych mięśni. W trakcie leczenia łuki zębowe stają się szersze w odcinkach bocznych zębów, często tworzą się szpary, co zapewnia miejsce na wyprostowanie krzywych zębów. Jest to tzw. efekt czynnościowy Lip Bumper’a – dodaje dr Kamila Wasiluk.

Ponieważ Lip Bumper jest przymocowany jedynie do trzonowców, odpowiednio aktywując aparat wywieramy też efekt mechaniczny w tym rejonie zębów. I tak możemy prostować nachylone do języka trzonowce, odrotować je i dystalizować, dodawać niewielki ruch na ekspansję, a także kontrolować wymiar pionowy.

Zalety aparatu

Dużą zaletą Lip Bumper’a jest kontrola tzw. Leeway Space i E-Space, czyli przestrzeni, którą wykorzystujemy w leczeniu u dzieci w wieku ok. 10-12 lat, kiedy mają jeszcze „piątki” mleczne (jest to wiek zębowy określany, jako późne uzębienie mieszane). Przestrzeń, o której mowa to różnica między wielkością bocznych zębów mlecznych (trójki, czwórki i piątki) i bocznych zębów stałych. Wynosi ona ok. 1,5 – 2,5 mm na każdą stronę łuku.

Jak ortodonta wykorzystuje tę przestrzeń? Otóż, gdy dziecko fizjologicznie traci ostatnie zęby mleczne, stała „szóstka” natychmiast naturalnie mezjalizuje się, tzn. przesuwa do przodu. Mleczna piątka jest o ok. 2 mm większym zębem niż piątka stała, stąd jeśli za pomocą Lip Bumper’a „trzymane” są szóstki, zyskuje się po każdej stronie 2 mm miejsca, które  można  wykorzystać na rozładowanie stłoczeń.

Lip Bumper może też pomagać w walce z wieloma złymi nawykami, takimi jak ssanie palców,  czy przygryzanie warg i policzków. Nawyki te często są powiązane z  wadami zgryzu, stąd zmieniając czynność mięśni, wpływamy na eliminację szkodliwych przyzwyczajeń.

Po rozbudowie łuku zębowego Lip Bumperem, najczęściej kontynuuje się leczenie aparatem stałym, aczkolwiek czas noszenia zamków jest znacznie skrócony w porównaniu z tradycyjnym leczeniem zaczynającym się od razu aparatem stałym. Nie jest to bez znaczenia, biorąc od uwagę, jak kiepska jest higiena jamy ustnej u pacjentów w okresie nastoletnim. Skrócenie czasu leczenia aparatem stałym, który niestety znacznie utrudnia prawidłowe oczyszczanie zębów, wpływa pozytywnie na zdrowie zębów pod kątem próchnicy i chorób dziąseł.

Czasami  zdarza się, że efekty stosowania Lip Bumpera są tak pozytywne,  że po jego zastosowaniu nie jest już potrzebne zakładanie aparatu stałego, ewentualnie można rozważyć „dokończenie” leczenia prostującymi nakładkami.

Kiedy najlepiej go zastosować?

Jak już wspomnieliśmy, aparat doskonale sprawdza się u dzieci w wieku późnego uzębienia mieszanego i jest to optymalny moment na rozpoczęcie leczenia Lip Bumper’em. Aparat oczywiście jest również stosowany u dorosłych.  Działa on wtedy trochę wolniej, ale także skutecznie spełnia swoją rolę.

Aby prawidłowo umieścić Lip Bumper w jamie ustnej potrzebujemy kilku wizyt:

• na pierwszej z nich dookoła zębów trzonowych zakładane są gumki separacyjne. Są to małe gumowe kółeczka, które delikatnie rozsuwają zęby;
• podczas drugiej wizyty, po wyjęciu separatorów i dopasowaniu pierścieni na trzonowce, wykonuje się wycisk, który umożliwi zrobienie gipsowego odlewu szczęki lub żuchwy, a następnie wykonanie indywidualnie dopasowanego aparatu. Po wizycie, na której robiony był wycisk, pacjent nadal nosi gumki separacyjne, żeby prawidłowo umieścić pierścienie i Lip Bumper;
• trzecia wizyta to już założenie i dopasowanie aparatu leżącego biernie w jamie ustnej i pozwalającego pacjentowi przyzwyczaić się do jego obecności w ustach;
• następnie, po trzech tygodniach, ma miejsce pierwsza aktywacja.

Wizyty kontrolne odbywają się co 6-8 tyg., podczas których lekarz stopniowo aktywuje aparat i obserwuje poszerzanie się łuku zębowego.

Jak przebiega adaptacja do Lip Bumpera?

Założenie każdego aparatu ortodontycznego wymaga adaptacji w jamie ustnej i tak samo jest z Lip Bumperem. – Tuż po jego założeniu może być widoczne lekkie wypchnięcie warg, zwłaszcza dolnej – mówi dr Kamila Wasiluk. – Jednak po ok. 7-10 dniach nacisk wywoływany przez aparat przestaje mieć już taki wpływ na czynność mięśniową, przez co wybrzuszenie praktycznie przestaje być widoczne. Zęby trzonowe mogą być początkowo przez 2-3 dni delikatnie tkliwe, a w miejscach, w których aparat dotyka policzków i warg może pojawić się delikatne przekrwienie. Jest to zupełnie normalny objaw, którym nie należy się przejmować.  Aparat jest tak skonstruowany, że możliwe jest jego samodzielne wyjęcie, aczkolwiek jest on noszony 24/dobę – dodaje specjalistka.

Czy warto nosić Lip Bumper przed założeniem aparatu stałego? Zdecydowanie tak! Przez swoje powolne i fizjologiczne działanie zapewnia naturalny kształt łuku i miejsce dla stłoczonych zębów, a  możliwość  uniknięcia ekstrakcji zdrowych zębów zapewnia szeroki i promienny uśmiech na całe życie!